Branco e negro.
A fotografía en branco e negro encantoume de sempre. A súa inmensidade de matices (xa vostedes saben o dito: entre o branco e o negro, hai infinidade de grises) permite expresar a beleza, a tristura, o amor, o odio, a ledicia, en toda a súa dimensión. Non quero con isto menosprezar a fotografía a cor, nada máis lonxe do meu sentir. Acontece que, posto a escoller, quedarei sempre coas imaxes en branco e negro, talvez porque me devolven a aquela nenez dos meus primeiros anos na miña vila, onde a fotografía era só en branco e negro.
Encántame ver exposicións de fotografía e recoñecer a inmensa variedade de grises. Falando de recoñecer, hai imaxes míticas en branco e negro que pasaron á historia: a morte do guerrilleiro en Cerro Muriano de Robert Capa (en realidade, pseudónimo da parella formada por Gerda Taro e Endre Ernő Friedmann, sen que se saiba con certeza que fotos fixo cada un deles) ou o famoso bico de Robert Doisneau. Por certo, despois de anos de controversia, demostrouse que ambas eran unha montaxe.
Aprecio grandemente o traballo de grandes fotógrafos en branco e negro. O brasileiro Sebastião Salgado, premio Príncipe de Asturias das Artes, foi quen de impresionarme nunha marabillosa exposición en Vigo de hai algúns anos. Pouco hai que dicir de Henri Cartier Bresson, o pai da fotografía do intre exacto, coas súas imaxes da Rusia do ano 1972, persoeiros famosos como Marie Curie, Picasso, Coco Chanel ou Edith Piaf. Xunto a Robert Capa e outros tres fotógrafos fundou a famosísima axencia Magnum. Nesta traballa unha muller prodixiosa, a primeira persoa do noso país en facelo nesa axencia: Cristina García Rodero, que nas súas propias palabras, tentou fotografiar el alma misteriosa, verdadera y mágica de la España popular en toda su pasión, amor, humor, ternura, rabia, dolor, en toda su verdad. Fotos súas en branco e negro, son verdadeiras obras de arte, ó igual que ás de outra fotógrafa mítica, Dorothea Lange, estadounidense, que finou no ano en que eu nacín e que dicía que as fotografías tiñan que estar cheas de mundo.
Precisamente, cheas de mundo están as imaxes de dous grandísimos fotógrafos galegos, Virxilio Viéitez e Xosé Vázquez Arias “O Rizo”. Do primeiro, un artesán das fotografías cun estilo propio que o levou mesmo a aparecer no libro “As miñas fotos favoritas” de Henri Cartier Bresson. Nunha exposición que puiden ver en Vigo ha xa algúns anos, abraiaban as súas fotos dos velorios cos defuntos de corpo presente ou aqueloutra dunha anciá sentada a carón dunha radio antiga.
O Rizo é o fotógrafo do mundo rural ourensá. Para os limiaos vén sendo como da casa. Na miña familia (como noutras moitas) hai cantidade de fotos feitas por el, pequenos tesouros que eu gusto de contemplar e que me levan ós tempos da nenez, das festas familiares, do entroido, do branco e negro.
Por iso, cando vin esa imaxe que se ha converter nunha icona neste ano, ese cartel do non entroido de José Manuel Formoso (parabéns, dende aquí), esa pantalla soa, coma un Gary Cooper fronte ó perigo, esa pantalla en branco en negro, milleiros de grises sobre un fondo de nada, que reflicte a realidade cotiá dos nosos días, volven a miña mente as palabras do gran Cartier Bresson: “Non me interesa a fotografía, senón a vida”. Esa vida que seguirá e na que volveremos brillar baixo a capa do sol.
Rafael Laso Lorenzo