Domingo en Sant Antoni con García Márquez

ÓSCAR RIVERO

En tódalas cidades, por industriais e modernas que sexan, quedan lugares que nos reconcilian co pasado e que nos fan evocar tempos antigos; son sitios nos que predomina o aroma da nostalxia, que se quedaron varados no século XX e nos que o tempo semella deterse por uns breves instantes. Bastante próximo ao rebumbio turístico das Ramblas e oscilando entre os vestixios daquela Barcelona anterior ás Olimpíadas do noventa e dous e a cidade condal actual, referente do turismo europeo, sitúase o barrio de Sant Antoni, estruturado en torno a un dos mercados máis importantes da cidade, e que desde a miña chegada a Barcelona aínda non tiven ocasión de visitar porque está sumido, ao igual que moitos outros edificios históricos, nunha reparación perpetua que semella non ter fin. Non obstante, xusto á beira dese vetusto mercado de máis dun século de historia, organízase tódolos domingos pola mañá outro de compra e venda fundamentalmente de libros, aínda que tamén hai tendas para adquirir música, películas, revistas ou coleccións que calquera pensaría que están xa fóra de circulación.

Resulta imposible ir con présa a unha xornada dominical en Sant Antoni: a gran cantidade de eventos que pasan a carón dun envólveno nunha atmosfera que ten algo de máxica e de única, todo é un espectáculo singular do que é fácil sentirse partícipe. Nada máis chegar, o primeiro que un se atopa é un señor maior que compra e vende postais; supoño que levará moitos anos nisto e non sei exactamente que tipo de estampas busca. Nunha caixa accesible a calquera que se atreva a acercarse, poden verse algunhas das mostras que ofrece, xeralmente antigas todas, que retratan non só a Barcelona franquista dos anos sesenta, senón tamén outras cidades españolas ou francesas, e que moitas veces van acompañadas dalgún breve texto apenas lexible (á tinta cústalle resistir o paso de medio século de historia). Un pode continuar avanzando e descubrir tamén a unha rapaza aínda nova que dirixe un pequeno comercio improvisado no que se venden películas pouco coñecidas, moitas delas catalás; a muller conversa animada cun visitante que se interesaba por algunha obra pouco coñecida da filmografía de Flotats, director de cine e de teatro de bastante fama na Catalunya da transición; próximo a ela, un pai móstralle ao fillo máis pequeno, que non pasará de sete anos, as colección de cromos de fútbol que exhibe outro dos postos, e o cativo olla con deleite os exemplares mentres escoita o discurso emocionado do pai, que rememora algunha época dourada do Barça que semella xa moi afastada no tempo.

De tódolos xeitos, o núcleo do mercado constitúeo a venda de libros; moitos dos comerciantes optaron por modernizarse e desenvolveron posturas menos enxebres, e non resulta raro atoparse con obras de escritores actuais en edicións de peto. Se ben a esencia orixinal era que fose máis un punto de encontro entre persoas que buscaban edicións antigas ou exemplares raros, resulta imposible non deixarse seducir polas modas dun mercado editorial que non semella vivir os seus mellores tempos. O pasamento de García Márquez aínda está recente e son moitos os que aproveitan para buscar algún dos clásicos do xenio de Aracataca; aproveito eu así para lembrar a lectura dalgunhas das súas obras mestras, non só Cien años de soledad, senón tamén outras menos coñecidas como La mala hora ou La hojarasca, da cal teñen unha edición especialmente atractiva. Escoito de xeito indiscreto como un home que aínda non chegará aos cincuenta lle le á súa acompañante un fragmento do comezo do libro, e perdo novamente o sentido do tempo mentres escoito; “De pronto, como si un remolino hubiera echado raíces en el centro del pueblo, llegó la compañía bananenra perseguida por la hojarasca. Era una hojarasca revuelta, alborotada, formada por los desperdicios humanos y materiales de los otros pueblos; rastrojos de una guerra civil que cada vez parecía más remota e inverosímil…”. Decídome eu por comprar unha das poucas obras que me falta de García Márquez, El general en su laberinto, e o dependente comenta algo sobre a bibliografía do colombiano; que mágoa a súa ausencia!

A mañá avanza deixando tras de si unha estela de melancolía en cada unha das tendas que forman o mercado; abundan por alí as familias con nenos, ávidos de descubrir que son todos aqueles libros e obxectos antigos que levan adherida unha parte considerable da nosa historia, e tampouco se perden a cita matrimonios de avós xubilados que ollan cunha mestura de inocencia e orgullo o seu pasando, quizais estrañando algunha das vellas revistas que caracterizaban os seus anos mozos, que seguramente quedan xa moi lonxe. E ao fondo, mentres me despido do mercado, soan aínda os ecos dalgunha novela de García Márquez.