Letras Galegas.

Este pasado quince de maio, co gallo da semana das Letras Galegas, botei toda a mañá en Ourense. Xa moi cedo agardaban por min no Colexio Plurilingüe San Xosé máis dun cento de rapaces dos cursos 3º e 4º de Primaria e máis o seu profesorado. Recibíronme estupendamente, desexosos de saber cousas das ras da Limia, das que falo no meu libro Unha vida de ra. Mais non falamos só diso, que si, e ademais moito. Algúns deles, tanto rapaces coma rapazas, levaban unha batería de preguntas escritas, coma xornalistas abondo preparados. Despois de falarlles de moitas cousas da miña vila de Xinzo, da antiga lagoa, da pesca das ras, de degrañar polo miúdo as razóns das historias do libro, dos seus protagonistas e das miñas motivacións para escribir, a conversa mudou por outros camiños.

Foi unha nena a que me preguntou se me gustaba ler e por que. Esa pregunta fixo as veces de faísca entre moitos máis integrantes daquela morea de rapazallada, que tiraron do seu maxín preguntas disparadas con balas. Cómpre dicir que falamos de libros, de Jules Verne, de Gerónimo Stilton... Eles querían saber que libros lía eu e eu quixen saber que lían eles. Quedei satisfeito e moito, porque amais de me falaren en galego a meirande parte deles, amosaban un grande interese pola lectura, cousa que me parece importantísima nesas idades. Houbo un rapaz que me preguntou cal era o libro máis malo que eu lera. Contesteille que ningún, engadíndolle á miña resposta unha frase de Plinio o Vello que tamén aparece en Don Quixote da Mancha: \“Non hai libro tan malo que non teña algo bo\”.

O tempo fuxiu sen decatarme. De socato, eran as once e media da maña. Tiña só media hora para chegar ao Colexio Maristas, o cal me deixaba a penas un intre para non faltar á cita concertada co meu ritual ineludible cada vez que vou a Ourense: mercar un bolo de pan bregado nun dos postos do mercado. Un ten esta teima como herdanza da miña avoa materna, que gustaba moito deste tipo de pan. O seu miolo compacto é para min unha tentación demasiado forte como para non sucumbires a ela. Co meu molete de bregado no coche, marchei de contado para o Colexio Maristas, onde me agardaba outra manchea de rapaces para saberes tamén cousas da súa amiga a ra Ramona e das ras en xeral. Rematei tarde, logo de lle dedicares os libros a todos e cada un daqueles nenos e nenas. É ben certo que, unha vez escrito un libro e publicado, deixa de pertencer ao autor. Segue a ser noso, si, mais creo que só porque na capa do libro figura o noso nome. Porén, ese libro é xa para sempre dos lectores. E cando estes son nenos ou rapaces, se falas con eles, rematas por decatarte de que se fan preguntas que un mesmo non se fixo cando o escribiu.

Eis a razón pola que cómpre, ás veces, ollar o mundo cos ollos dese neno que algún día foi cada un de nós. Achegarnos ás cousas desprovistos totalmente de prexuízos e puntos de vista contaminados. Para iso, nada hai como a mente dun neno. A nenez amósanos un prisma de visión das cousas que adoitamos esquecer de adultos. Mais cómpre tamén non esquecer nunca que os adultos de mañá serán os nenos de hoxe, que, por tanto, os costumes que adquiran hoxe serán, con moita probabilidade, os que teñan vinte anos máis tarde. Ninguén nace aprendido. Todos temos que aprender ao longo da nosa vida. Mais nesa idade temperá na que o cerebro é coma unha esponxa, pódense absorber cantidade de cousas e experiencias que nos han acordar o resto da nosa vida.

Ler é un acto individual, consciente, educativo. Debemos ler para formarnos como persoas, para que a nosa mente teña ideas claras, precisas e propias. E na semana das nosas Letras, así con maiúscula, tiñamos que facer un mínimo xesto: ler un libro escrito na lingua de noso. Calquera libro. Lembrar que hai un autor homexaneado que foi escollido polos seus méritos a prol da nosa cultura e da nosa lingua. E esquecer circunstancias accesorias que nada teñen que ver coa razón íntima da escolla do autor ou autora de cada ano. Fago este comentario arredor das voltas dadas á figura senlleira de Filgueira Valverde, o elixido neste ano. Veño de ler unha recente entrevista a Alonso Montero, presidente da Academia, na que deixa claras as razóns da escolla e que me parecen abondo acertadas.

Con todo, agardemos que algún ano destes, máis axiña que tarde, a Academia acorde de dedicarlle o día ao noso Carlos Casares, que, de seguires a este paso, vai polo mesmo camiño que o de don Ricardo Carvalho Calero, igualmente merecente de tal honra e parece que esquecido sempre á hora da escolla do elixido.