Que orgullo ser herdeira de loitadoras! Loitadoras pola vida, polo futuro e polo seu propio destino. E todo comezou,dende onde teño novas ...

A tataravoa Úrsula emigrou camiño de Cuba deixando ao seu home e a súa vinculeira filla nunha Galicia profunda de traballo arreo e lacónicos saloucos, alá polos ultimos anos do século XIX. Da súa vida por aqueles lares gardamos como un tesouro contados retallos fotográficos en branco e negro no que o reverso está escrito, con letra caligráfica case ilexible de rasgos estilizados, vivencias puntuais: o salón da casa dos grandes terratenentes onde ela servía co seu pulcro uniforme branco. A tataravoa plasmaba aqueles fermosos sentimentos nunha lingua allea, aprendida naquela terra de soños.Un castelán típico cubano, escollido e cheo de formulismos, pero no que a familia atopaba agarimo e descanso das preocupacións.
E así entre retratos pasaron os quince primeiros anos da vida da súa filla, a mina bisavoa Rita, así bautizada na honra da santa dos imposibles. Moito agarimo para a nena e mellor vida cos posibles que viñan das américas. Aprendeu a ler e escribir . Medrou e a nada que voltou súa nai, casou..Pasaron a peste e chegou a guerra do 36 e a avó marchou nin se sabe moi ben onde.O defensor da república nunca voltou nin se soubo seu paradeiro (iso daría para outra historia..). A guerra foi moi cruel, e a posguerra aínda peor. Eran tres fillas que manter nunha época de necesidade. Os anos da fame: nabos, castañas, papas de millo, pan de broa...(Escoito a miña avoa contalo e dicir que “estades en tempo de fartura e non sabedes o que tedes”).Traballaban todas moito para saír adiante. Familia de matriarcas !

E nese bulir medrou a miña avoa Abelina, honor que lle fixo de chamarse coma unha tía paterna. Ela lembra todo o que aconteceu cunha mirada triste no seu corpo aínda espelido a pesares dos anos. Conta como a súa nai, Rita,se afanou antes da guerra en que foran á escola. Quería que as tres irmás tiveran a educación da casa e a ensinanza da mestra Dona Maruja. Dicíalle ao avó :” As rapazas non poden perder de ir, xa se fará a sega, xa virá mellor tempo..” E lembra a avoa as mallas, as matanzas, a herba seca , o gando na corte...pero tamén as festas dos mozos e mozas, as xuntanzas nos mazadoiros, na fonte...Moitos anos nos que as tres irmás levaron camiños distintos. A maior foi estudar ás monxas como favor dun tío que tiñan cura e as dúas pequenas , alá na época dos sesenta emigraron. Unha cara Venezuela e a máis pequena, miña avoa, camiño do país veciño:Francia.

Conta a miña avoa que estivo a piques de ir cara o País Vasco, pero casou co meu avó e decidiron escoller este último destinos de traballo.”Dura vida a da emigración, menos mal que non foi en balde todo o que nos ensinou a mestra”.O destino tiña preparado a súa primeira parada nunha gasolineira na que aprendeu a falar o francés “por necesidade”. Fixo unha inmersión veloz no idioma (abráiame estas andanzas tendo en conta o que nos custa a nós dominar un idioma que pasamos anos e anos estudando no Instituto). Ademais de botar gasolina habia que dar parola aos cansos pasaxeiros que paraban. Logo comezou a traballar nun restaurante, de camareira. Un lugar turístico chamado Mont-Louis onde paraban infinidade de turistas que visitaban a Cerdagna francesa. Tivo que familiarizarse coa moeda, daquela o franco, e facer pedidos e devolucións levando a contabilidade e afacéndose coas contas rápidas. Todo acontecía alí en cuestión dos minutos que pasaban entre un e outro autobús. E no caso de equivocarse nas contas ao final do día , descontábanllo do soldo. ”Había que espabilarse , aconsellar menús e informar a preguntas que che facían”. Nun ano dominaba o francés como auténtica nativa.

Miña avoa , en consonancia coas súas antergas, evolucionou coas ideas moi claras de que a miña nai e o meu tio íalles deixar a mellor herdanza. ”Había que facer o posible para que se formasen na Universidade”.Tiña claro, e así mo remarca na actualidade,”a educaión as raíces ten na casa de cadaquén” .Pero logo hai unha formación máis ampla para poder ter ideas e criterios propios.”Hai que ler moito”,di, “hai que saber desenvolverse na vida”, “non hai que depender de ninguén para poder decidir , “hai que loitar polo que se desexa”,”hai que defender os dereitos da xente”...Todo iso lévoo respirado dende ben pequena. “Vós sodes moi valiosas”.

Miña nai cumpriun o seu desexo , de ir a Universidade, de formarse e de optar por lograr o traballo que ela soñou. A estela das antergas agromou nela con máis tesón. ”A independencia económica e emocional é decisiva para lograr ser libres”, “hai que conquerir a igualdade e os dereitos para todas as persoas”,”hai xente que non pode ou non é consciente da situación na que vive e nós temos que ser a súa voz”...E así podería dicir un montón de lapidarias citas que mamei dende ben pequena.

E agora, ano 2021,aínda pandemia covid. Aquí e agora estamos a miña irmá e mais eu. Carraxe nos dá tantas novas de traxedias de tantas mulleres do mundo. Mulleres das que se abusa, mulleres asasinadas, estudantes raptadas en Nixeria, nenas mutiladas, mulleres en países como México en pobreza e violencia...Menuda pandemia oculta! Datos de mulleres vivas , unha de cada tres mulleres no mundo violentadas...e todas as historias que non chegarán a contarse endexamais. Xa vai sendo hora de acadar a tan clamada IGUALDADE.

Na miña cabeza rebulen as catro xeracións das que sei a historia, catro xeracións de loita pola mellora do papel das persoas no seu rol de mulleres. E seguimos a reivindicar neste día Internacional da Muller formalizado pola ONU no 1975 .Pero queremos facelo todos os días.

E non podemos deixar de amosar a nosa esperanza de conquerir o que merecemos como persoas. Gustaríame pensar que as miñas netas me lembrasen coma a xeración pioneira en acadalo. Non podemos esperar máis. É tempo xa!. SEMENTEIRA

Laura Casado Vázquez