DAGUERROTIPISTA

A palabra encántame, ao igual ca fotografía, e senón me trabuco seica a primeira  que temos en Galicia é do ano 1843, do daguerrotipista Enrique Luard Falconier, na cidade de A Coruña; sen embargo non é ata o 1870 para diante en que abren os primeiros (puñan fotógrafo – retratista) estudios, Prosperi en Vigo, Francisco Prieto en Ourense, ou Manuel Chicharro en Santiago, e a nova técnica comeza, espallándose misteriosamente con gran éxito en Galicia, moito máis ca noutros lugares.

            Persoalmente teño unha fotografía de estudio da miña avoa paterna na viaxe de vodas, e pon a data, 1917; como queira que posúo outra da súa familia, onde pousan todos coas mellores galas, na porta da casa, e nela están tataravoa, bisavoa e avoa, daquela unha nena de non moito máis de sete ou oito anos, e como casou (procurei sabelo) con vinte tres, as contas son nidias; a fotografía onde eles pousan ata coas leontinas de ouro (obviamente é en branco e negro pero se supón) dos reloxos de peto, será do 1900 máis ou menos. Xa é raro ter tres xeracións (naqueles tempos) nunha fotografía, pero de 1900 podo dicir que é antiga.

            Por que en Galicia a fotografía tivo tanto éxito?, a primeira resposta e verdadeira, é obvia, porque somos guapos e queremos lucilo, vale, aceptemos tal aserto, pero terá que haber algo máis, digo eu; non nos poñamos racistas que xente guapa tamén hai noutros lugares, e non tiveron o boom fotográfico noso.

            Aquí a fotografía foi unha obsesión, os cartos eran poucos, e os retratos saían caros, sen embargo, case tódalas familias posúen instantáneas dos devanceiros de varias xeracións para atrás, chegando incluso a facelas aos mortos, tamén teño algunha, pero quitando tales cuestións eu penso que tal moda foi porque ademais de guapos, cando queremos, os galegos somos laretas.

            Poñámonos na pel do bisavó ou da bisavoa da época, en tempos en que o falar mal dos outros era pecado, a verdade todo o bo ou era pecado ou malo para a saúde, en tal aspecto pouco mudou a cousa, pero eles o do pecado o xestionaban dun xeito moi distinto ao que se fai agora, moito peor, ti non podías poñerte a quitarlle a pel á cuñada, ou a un tío así como así, pero coa fotografía a cousa cambiaba...

            Viña a festa do lugar, a familia xuntábase e quitabas unha foto, un recordo para a posteridade, todo o mundo de acordo, non había minorías negacionistas perante tal situación, e despois cando a tiñas, no xusto intre en que podías gabarte de amosar o álbum fotográfico a calquera coñecido, podías largar sen temor ao pecado.

            -Velaí a fotografía que quitamos o día da festa, está incluso a miña cuñada Francisca que marchou traballar a León, facía polo menos cinco anos que non a vía, a verdade engordou bastante, e tamén se ve un chisco allada; eu non quero falar que é o meu irmán, Deus me libre!, pero o meu irmán non saíu ao resto da familia, sempre lle deu á botella, e os fillos un tanto langráns, así está a pobre muller, fofa e escangallada, fíxate ben e verás que estou no certo.

            Ou ben...

            -Mirade esta fotografía que apareceu o tío Ramón coa familia, si, certo, o que foi de reloxeiro a Porto, ben anos que non viña pola terra, pero aquí está, e xa sei que en branco e negro non se aprecia ben, pero para min que casou cunha medio brasileira, porque tiraba a preta de carallo, home non tanto como o San Bieito de Parada de Outeiro, pero case, e os fillos tamén medio chamuscados que non semellaban católicos do Noso Señor, pero que conste que aquí os atendemos igual, e el fixádevos, moito “amermou” que xa se sabe que esas medio brasileiras na cama deixan seco a calquera home, e xa di o refrán ese castelán: “Si quieres llegar a viejo deja el aceite en el pellejo”.

            Finalmente, por non ser pesado cos exemplos...

            -Aquí estamos todos coa familia da miña muller, e a miña sogra cun abrigo que lle acaía ben mal á pobre, dicía que moito frío e que se permitira un capricho, pero para min que arruinou ao meu sogro o día aquel que baixou a Ourense, que lle debeu baleirar a carteira toda, e nin que pensara que é de cidade, pero se ademais parecía un oso, en fin, teño que respectala que é a miña sogra, pero...

            Co dato “obxectivo” da fotografía, penso que “pensaban” que o falar así non era pecado, ou poida que non; no Centro Social de A Filgueira (Porqueira) din que simplemente son malo.

Xosé Lois Brea Sanmartín