"A familia non a fan só persoas"

Sei que o nome para un can de caza non é moi bonito pero os meus fillos non cederon, teimaron ata que conseguiron que lle quedara; a razón que o can máis vello do Sr. Burns dos Simpson, chámase así, o primeiro que tivo, que chegou a finais da década dos sesenta (do século pasado claro) e estreouse mordendo a un “hipi”.

Outro día falamos da caza, que hai partidarios e contrarios, e ata debatemos, pero hoxe só toca o can; un grifon nivernais, francés el, de tal rexión e cando chegou á casa non había moitos de tal raza. Isabel Allende na súa novela “La Casa de los Espíritus” comeza falando do can da familia, Barrabás, e di “Barrabás llegó a la familia por vía marítima” (nun barcobarco por ser exacto); Pocho chegou á familia por vía asfaltada, porque fomos buscalo en coche, e a verdade non sabiamos onde nos metiamos. Hai varias definicións para tales animais, ata na páxina oficial francesa de ese tipo de cánidos sae algunha de elas:

1º.- Un nivernais para cazador experto; dous nivernais para cazador moi experto, pero moito; tres manada ingobernable.

2º.- Fociño pegado a catro patas.

3º.- Habilidoso cazador con xordeira selectiva.

Escollan a que lles pareza máis orixinal, pero todas son certas.

Teimudo, sempre ten que saírse coa súa, dá igual que lle deas ou non lle deas, cando pilla o rastro ata que cobra a peza non para, agarimoso, alegre e cando lle peta ata fornecedor de demasiados mimos. A raza tira máis a branco e negro pero algúns teñen cor lume, como este, por iso eu quería poñerlle “Canelo”, pero foi Pocho, e claro un, que ás veces, poucas, ten algo de vergonza, xa me vía berrando tras das lebres o nome de Pocho e pensaba, así non me van tomar moi en serio, nin as lebres nin os outros cazadores; por aí pasei, pola funda da escopeta que me quería regalar a muller co anagrama de “Carolina Herrera” por aí si que non pasei, un ten unha dignidade, claro que lle amolei o regalo de Reis, pero que lle imos facer, iso é outra historia.

Pocho veu sempre canda nós, porque estaba farto de que me roubaran os cans ata no peche, así que se estamos en Ourense, alá vén, se estamos na Limia, alá está (onde é máis feliz), e se imos á praia, non vou dicir que vaia tomar as augas pero tamén vai a refocilar na area, nas poucas que agora os permiten, e a ladrarlle ao mar, para que se vexa quen manda. É unha das vantaxes de casar coa filla dun cazador, que asente e acepta o que outras denominarían toladas; así que acabou sendo un máis do grupo familiar, pintoresco, que formamos.

Hoxe falo de el porque vai moi velliño, e pasa máis tempo deitado e durmindo que estando alerta, como sempre estaba; xa nin o levo ata o Centro Social de A Filgueira (Porqueira), porque me dá medo que non vexa ben e se espete contra un coche, de espeso que o teño, e alí sempre foi ceibo, nada de correa, como na cidade, e ten finca a esgalla para troulear. Son consciente de que lle queda pouco, e quería falar de el, antes de que se vaia.

Agora seica queren poñer unha idade de xubilación para os cans, e miro para Pocho, que xamais foi can de pluma, e cando comeza a tempada do paspallás, e escoita os primeiros disparos, aínda vai a onde sabe que está a escopeta e ladra para que a colla e vaiamos a dar uso a ese pau longo que fai pum, e de pouco vale que lle diga que polo de agora aínda non podo collela, polas operacións que me meteron; que non andan á lebre senón ao paspallás, e ti non pillas nin o primeiro, tento razoar con el; e que eu saiba, agás dar un paseo xa non estás para máis esforzos físicos, que se me perde nalgunha uceira de mal que ve o coitado; eu carezo de recursos para podelo calmar, segue a teimar en querer saír e ponse ata bravo.

Só cando a miña muller (a que quería regalar a funda da escopeta), fala con el mansiño, e lle dá unha rabuñada nas orellas, longas que ten, e pasa despois ao fociño (trufa para os puristas), e lle rosma un “toma” e lle da algo, entón acouga, e vai tras ela, coma un cadeliño pegado á faldra, co mesmo andar danzarín de cando “latía” tras das lebres, e entón penso: Aínda non vas tan vello! (sabendo que non teño razón)

PD: E tanto que sabía que non tiña razón; este artigo foi escrito no mes de Decembro, consciente de que o meu compañeiro estaba moi enfermo, pero aínda vivo; o día 3 de Xaneiro morreu no veterinario, nos nosos brazos; unha decisión moi dura, unha situación tamén durísima e ao mesmo tempo fermosa que o fixera así, dándolle o colo que sempre mereceu e tivo durante a súa existencia, da familia da que formaba parte, incluída a nosa Isa que moito o chorou tamén. Non sei se hai vida tras a morte, pero si a hai estará agardando por min, dándolle igual que sexa a porta do ceo ou do inferno; por iso quixen que a fotografía que acompaña o artigo fora a súa, en pleno vigor; dando eu as grazas polos catorce anos de fidelidade e agarimo que nos deu: as súas cinzas descansan baixo un acivro, na Filgueira, no lugar onde máis lle gustaba estar, e onde todo o clan o soterrou; foi un honor camiñar á túa beira.

Xosé Lois Brea Sanmartín